Σην Φιτζπάτρικ – Ο Ντοστογιέφσκι και η έννοια της «σόμπορνοστ»
Τα μυθιστορήματα του Ντοστογιέφσκι παρουσιάζουν ένα κόσμο, ο οποίος βρίθει από ανθρώπους, οι οποίοι ψηλαφίζουν περνώντας μέσα από την ενοχή για ένα σκοπό για την ζωή τους, τον οποίον δεν καταλαβαίνουν πλήρως, συχνά ανταλλάσοντας την πρόκληση είτε με την απελπισία είτε με την αποφασιστικότητα, καθώς η αναπόφευκτη αλήθεια γίνεται ξεκάθαρη: ότι στη γη δεν υπάρχει ανακούφιση από την ανθρώπινη κατάσταση.
Κορνήλιος Καστοριάδης – Μεταρρύθμιση ή Επανάσταση;
Θα ήθελα να σταθώ σε ένα ζήτημα που συζητιέται εδώ και πάνω από έναν αιώνα και γενικά παρουσιάζεται με τη μορφή διλήμματος: μεταρρύθμιση ή επανάσταση; Στο πρόταγμα μιας αυτόνομης κοινωνίας που έχω κατά νου, η μετάβαση σε αυτή την κοινωνία συνεπάγεται ριζικό μετασχηματισμό.
Κρίστοφερ Λας – Ο συντηρητισμός εναντίον του εαυτού του
Το ερώτημα που τίθεται είναι το εάν ο πολιτιστικός συντηρητισμός είναι συμβατός με τον οικονομικό φιλελευθερισμό, την πολιτική φιλοσοφία του καπιταλισμού. Επειδή, κατ’ αρχάς, η απάντηση θα εξαρτηθεί από το τι απλώς σημαίνει πολιτιστικός συντηρητισμός, θα πρότεινα να ξεκινήσει κανείς όχι με έναν αφηρημένο ορισμό του όρου, αλλά με μία ανάλυση του τρόπου με τον οποίο οι συντηρητικές αξίες εισχωρούν στην σημερινή διαμάχη σχετικά με τις αμβλώσεις.
Ζακ Ελλύλ – Ο άνθρωπος μέσα στο τεχνικό σύστημα
Δεν πρόκειται να προτείνω λύσεις· ούτε θα ασχοληθώ με τις δυσλειτουργίες και τις ζημίες που προκαλεί το Σύστημα, οι οποίες μπορεί να θεωρηθούν αφετηρία της ανάδρασης που θα το ολοκληρώσει. Εδώ θα αναρωτηθώ απλώς τι θα απογίνει πραγματικά ο άνθρωπος μέσα στο Τεχνικό Σύστημα και αν μπορούμε να διατηρήσουμε ζωντανή την ελπίδα, που έχει διατυπωθεί τόσο συχνά με ιδεαλιστικό τρόπο, ότι ο άνθρωπος θα «πάρει στα χέρια του», θα διευθύνει, θα οργανώσει, θα επιλέξει και θα προσανατολίσει την Τεχνική.
Ζίγκμουντ Μπάουμαν – Μας ωφελεί όλους ο πλούτος των ολίγων;
Η επίμονη διατήρηση της φτώχειας του πλανήτη μέσα στη δίνη του φονταμενταλισμού της οικονομικής ανάπτυξης είναι αρκετή, έτσι ώστε να κάνει τους ανθρώπους να σκεφτούν τόσο τις άμεσες όσο και τις παράπλευρες απώλειες αυτής της κατανομής του πλούτου. Το όλο και πιο βαθύ χάσμα που χωρίζει τους φτωχούς και με λιγότερες προοπτικές ανθρώπους από εκείνους που είναι εύποροι, αισιόδοξοι, γεμάτοι αυτοπεποίθηση και ζωηράδα –μια βαθειά άβυσσος που μόνο οι πιο μυώδεις και σχεδόν ασυνείδητοι πεζοπόροι μπορούν να την ανεβούν– είναι ένας προφανής λόγος να το αναλογιστούμε σοβαρά.
Ζαν Μπωντριγιάρ – Η κούραση
Υπάρχει στο εξής ένα παγκόσμιο πρόβλημα της κούρασης, όπως υπάρχει ένα παγκόσμιο πρόβλημα της πείνας. Παραδόξως, η ύπαρξη του ενός αποκλείει το άλλο: η ενδημική, ανεξέλεγκτη κούραση είναι, μαζί με την ανεξέλεγκτη βία, χαρακτηριστικό των πλούσιων κοινωνιών, και απορρέει μεταξύ άλλων από το ξεπέρασμα της πείνας και της ενδημικής ένδειας, που παραμένει το μείζον πρόβλημα των προβιομηχανικών κοινωνιών.
Κορνήλιος Καστοριάδης – Συζήτηση περί πρωτοπορίας
H έννοια της πρωτοπορίας οποία προέρχεται από τη στρατιωτική ορολογία και περιγράφει μια ομάδα που προπορεύεται για να εξερευνήσει το χώρο και να κάνει τις πρώτες επαφές με τον εχθρό είναι μια σχετικά πρόσφατη επινόηση. H έννοια της “πρωτοπορίας” συνεπάγεται ότι η Ιστορία είναι και πρέπει να είναι “πορεία προς τα εμπρός” και “πρόοδος”. Στην καλύτερη περίπτωση, η έννοια αυτή στηρίζεται σε τεράστιες φιλοσοφικές και ιστορικές προϋποθέσεις. Στη χειρότερη περίπτωση, είναι απλώς παράλογη. Διότι είναι παράλογο να λες πως “ό,τι είναι καινούργιο είναι καλύτερο”, “ό,τι είναι καινούργιο είναι ωραιότερο” κ.λπ. Kι όμως, αυτή η αντίληψη κυριαρχεί στις μέρες μας.
Κρίστοφερ Λας – Η ηθική των ορίων στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις
Η κουλτούρα της κατώτερης μεσαίας τάξης, τώρα όπως και στο παρελθόν, οργανώνεται γύρω από την οικογένεια, την εκκλησία και τη γειτονιά. Προσδίδει μεγαλύτερη αξία στη συνοχή της κοινότητας και στην αλληλεγγύη από την ατομική πρόοδο και την κοινωνική κινητικότητα. Στη ζωή της κατώτερης μεσαίας τάξης η διατήρηση των υφιστάμενων συνηθειών παίζει σημαντικότερο ρόλο από ότι τα κυρίαρχα ιδανικά της επιτυχίας. Οι γονείς επιθυμούν τα παιδιά τους να προοδεύουν, αλλά ταυτόχρονα θέλουν να σέβονται τους μεγαλύτερούς τους, να μην πέφτουν στον πειρασμό του ψεύδους και της εξαπάτησης, να επωμίζονται στους ώμους τους με προθυμία τις ευθύνες που τα αναλογούν και να αντιμετωπίζουν τις αντιξοότητες με σθένος.
Ζαν-Κλωντ Μισεά – Για το εγωιστικό συμφέρον στην Πολιτική Οικονομία
Η καθιέρωση μιας ακριβούς ημερομηνίας γέννησης «του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής» είναι ένα από τα σημεία συνήθους διχογνωμίας στη σύγχρονη ιστοριογραφία. Ο Μπρωντέλ συμπύκνωνε πολύ καλά το ζήτημα όταν έγραφε με χιούμορ ότι η γέννηση του καπιταλισμού πρέπει να τοποθετείται «κάπου ανάμεσα στα 1400 με 1800». Πράγματι, η ύπαρξη εμπορικών τάξεων με αναπτυγμένες δραστηριότητες – στηριζόμενες συνήθως σε χρηματιστικές τεχνικές εξαιρετικά περίπλοκες – σε καμία περίπτωση δεν συνιστά την ειδοποιό διαφορά των κοινωνιών της σύγχρονης Ευρώπης σε σχέση με άλλες κοινωνίες.
Ζακ Ελλύλ – Η εξομολόγηση ενός πρώην επαναστάτη
Ο κόσμος που θα αφήσω πίσω μου με αρρωσταίνει. Με αρρωσταίνει στην ψυχή, στο σώμα και στο πνεύμα. Ήμουν γεμάτος ελπίδα όταν στρατευόμουν, στα είκοσί μου χρόνια, για να αλλάξω την πορεία του κόσμου. Γιατί στα 1930 είχαμε ήδη δει να προβάλλει αυτός ο κόσμος της αταξίας και της καταπίεσης. Κι ελπίσαμε ότι θα μπορούσαμε να τον κάνουμε να αλλάξει κατεύθυνση, να κινηθεί προς τον άνθρωπο, την ελευθερία, την δικαιοσύνη, την αληθινή δημοκρατία… Προσπάθησα τα πάντα. Κυνήγησα όλες τις ευκαιρίες που μου φάνηκαν κατάλληλες.