Μια αποτίμηση της κρίσης εντός της «ευρωπαϊκής οικογένειας» απ’ τη σκοπιά του πολιτικού ρεαλισμού.
Αν θα μπορούσε να γίνει μια ταξινόμηση του δημοσίου λόγου, ειδικότερα στην εγχώρια πολιτική σκηνή, δύο είναι οι κύριες τάσεις που διακρίνονται μέσα απ’ την αντιπαράθεση: αφενός, ένας ταυτοτικός ευρωπαϊσμός που συσπειρώνει διαχρονικά τους φιλελεύθερους μαζί με την ανανεωτική και την ευρωκομμουνιστική Αριστερά, και ερμηνεύει την παραμονή της Ελλάδας στην ΕΕ ως ζήτημα υπαρξιακής πληρότητας· αφετέρου, ένας αντιευρωπαϊκός λαϊκισμός που, τόσο στην αριστερή όσο και στη δεξιά του εκδοχή, περιορίζεται στο να ελεεινολογεί τη νέα τάξη πραγμάτων και να προωθεί μια αντι-ιμπεριαλιστική καταγγελία στις προσπάθειες ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, χωρίς φυσικά να επεξεργάζεται ένα διαφορετικό πρόγραμμα συνολικού σχεδιασμού.
Το Ισλαμικό Κράτος απέναντι στις εσωτερικές αντιθέσεις της Ευρώπης
Το γεγονός πως το ΙΚ επέστρεψε το πικρό ποτήρι του Ιακωβινισμού στον τόπο που γεννήθηκε επιβεβαιώνει, επί της ουσίας, το μέγεθος της αντανάκλασης του σε ένα πολιτισμικό πλαίσιο που, τουλάχιστον σε επίπεδο διακηρύξεων, υποτίθεται πως εγείρει την εναντίωση του: τη νεωτερικότητα.
Το απέραντο γαλάζιο της κοινωνικής υποκρισίας
Αν θα μπορούσαμε να καταδείξουμε το Κολοσσαίο της Ευρωπαϊκής Αυτοκρατορίας, τότε δίχως αμφιβολία πρόκειται για τη Μεσόγειο. Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως ο τρόπος με τον οποίο θα πατήσει κάποιος στη στεριά της, αποδεικνύει με μεγάλη ακρίβεια τη θέση και τον ρόλο του μέσα στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες. Η Μεσόγειος εξελίσσεται σε μήτρα του πλεονάζοντος ανθρώπινου δυναμικού.
Κορνήλιος Καστοριάδης – Κληρονομιά κι Επανάσταση
O τίτλος αυτού του κειμένου μπορεί να φαντάζει παράδοξος. Ο όρος κληρονομιά υποδηλώνει κάτι το συντηρητικό, αν όχι κάτι το εντελώς αντιδραστικό. Η επανάσταση, από την άλλη πλευρά, είναι ένας όρος που έχει εκπορνευτεί από τη σύγχρονη βιομηχανία της διαφήμισης: κάθε τόσο, γίνεται μια επανάσταση στις ηλεκτρικές σκούπες ή στα χαρτιά υγείας. Στην καθομιλουμένη, ωστόσο, από το 1789, όταν ο Ροσφουκώ-Λιανκούρ θα τη χρησιμοποιούσε για πρώτη φορά στη μοντέρνα της εκδοχή, μέχρι και το 1950 περίπου, σήμαινε μια ριζική αλλαγή, μια ανατροπή της υπάρχουσας θεσμισμένης τάξης πραγμάτων. Ο τίτλος μου, λοιπόν, χρήζει κάποιας επεξήγησης.
Ζίγκμουντ Μπάουμαν – Ο εαυτός σε μια καταναλωτική κοινωνία
Για να αυξηθεί η ικανότητά τους για κατανάλωση, οι καταναλωτές δεν πρέπει ποτέ να αφήνονται σε ηρεμία. Είναι αναγκαίο να εκτίθενται διαρκώς σε νέους πειρασμούς για να τους κρατούν σε κατάσταση σταθερής δυσαρέσκειας. Το δόλωμα που τους υπαγορεύει να μετατοπίσουν την προσοχή τους χρειάζεται να επιβεβαιώνει την υποψία τους καθώς προσφέρει μια διέξοδο από τη δυσαρέσκεια: «Νομίζεις ότι τα έχεις δει όλα; Δεν έχεις δει ακόμη τίποτα!» Λέγεται συχνά ότι η καταναλωτική κοινωνία αποπλανεί τους πελάτες της. Όμως για να το κάνει αυτό, χρειάζεται πελάτες που θέλουν να αποπλανηθούν. Σε μια καταναλωτική κοινωνία που λειτουργεί σωστά, οι καταναλωτές αναζητούν δραστήρια να αποπλανηθούν. Ζουν από θέλγητρο σε θέλγητρο, από πειρασμό σε πειρασμό.
Καρλ Πολάνυι – Η αυτορυθμιζόμενη αγορά και τα πλασματικά εμπορεύματα: εργασία, γη και χρήμα
Ποτέ πριν την εποχή μας δεν ξεπέρασαν οι αγορές την καταστατική θέση του εξαρτήματος της οικονομικής ζωής. Κατά κανόνα, το οικονομικό σύστημα ήταν ενσωματωμένο στο κοινωνικό, και η μορφή της αγοράς ήταν συμβατή με οποιαδήποτε αρχή συμπεριφοράς επικρατούσε στην οικονομία. Η αρχή της ανταλλαγής δεν φανέρωνε μια τάση επέκτασης σε βάρος των υπολοίπων. Εκεί που οι αγορές ήταν αναπτυγμένες, βρίσκονταν υπό τον έλεγχο μιας κεντρικής εξουσίας, που ασκούσε την αυταρχική εξουσία της τόσο στην αγροτική οικονομία όσο και στην εθνική ζωή. Ουσιαστικά, έλεγχος και αγορά αναπτύσσονταν παράλληλα. Η αυτορυθμιζόμενη αγορά ήταν άγνωστη έννοια· πράγματι, η εμφάνιση της ιδέας της αυτορύθμισης έφερε μια πλήρη μεταστροφή.
Jodi Dean – Τα όρια της επικοινωνίας
Οι τεχνολογίες της δικτυακής πληροφόρησης έχουν γίνει ένα μέσο εκ του οποίου οι άνθρωποι έχουν υποταχθεί στην ανταγωνιστική ένταση του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Συμμετέχοντας με ενθουσιασμό στα μέσα προσωπικής και κοινωνικής δικτύωσης –Έχω ευρυζωνική σύνδεση στο σπίτι μου! Το νέο μου tablet μού επιτρέπει να εργάζομαι απ’ οπουδήποτε! Με το smartphone μου, μπορώ να ξέρω τι παίζει όλη την ώρα!– χτίζουμε την παγίδα που μας αιχμαλωτίζει, μια παγίδα που εκτείνεται πέρα από την παγκόσμια χρήση των κινητών τηλεφώνων και τη συμμετοχή σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να συμπεριλάβει την παραγωγή αυτών των τηλεφώνων και του αναγκαίου τεχνικού εξοπλισμού ώστε να λειτουργήσουν.
Sherry Turkle – Η φυγή απ’ τη συζήτηση
Ζούμε σε ένα τεχνολογικό σύμπαν στο οποίο διαρκώς επικοινωνούμε. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε θυσιάσει τη συζήτηση προς όφελος της απλής σύνδεσης.
Στο σπίτι, τα μέλη μιας οικογένειας κάθονται μαζί στέλνοντας μηνύματα ή διαβάζοντας e-mail. Στη δουλειά, τα στελέχη στέλνουν μηνύματα κατά τη διάρκεια των διοικητικών συμβουλίων. Στέλνουμε μηνύματα (και κάνουμε ψώνια και μπαίνουμε στο Facebook) κατά τη διάρκεια των μαθημάτων και όταν βγαίνουμε κάποιο ραντεβού. Οι φοιτητές μου μού αναφέρουν μια νέα σημαντική δεξιότητα: αφορά τη διατήρηση της οπτικής επαφής με κάποιον ενώ στέλνεις μήνυμα σε κάποιον άλλον· είναι δύσκολο, αλλά μπορεί να γίνει.
Κρίστοφερ Λας – Έχει η οικογένεια μέλλον;
Οι προοπτικές για το φιλελεύθερο Κράτος, τόσο στη θεραπευτική όσο και στην κεϋνσιανή του μορφή, δεν είναι καλές. Στις μέρες που έρχονται, θα πρέπει είτε να υιοθετήσει ανοιχτά δικτατορικές μορφές ελέγχου είτε να δώσει χώρο σε ένα αληθινά πιο δημοκρατικό σύστημα. Εν τω μεταξύ, όσοι νοιάζονται για το «μέλλον της οικογένειας» καλά θα έκαναν να ακολουθήσουν τον δρόμο που χάραξε ο Ντονζλώ και να μην έχουν καμία σχέση με την επίσημη αναζήτηση μιας εθνικής πολιτικής για τις οικογένειες. Αυτό που χρειάζεται η οικογένεια είναι ένα πολιτικό σχέδιο που θα κρατήσει τους αξιωματούχους στη θέση τους.
Κρίστοφερ Λας – Η αστυνόμευση των οικογενειών
Ο Φουκώ δεν κάνει το λάθος να υποθέσει πως οι συμπεριφορές του 19ου αιώνα ήταν συνεπώς πιο ανοιχτόμυαλες απ’ όσο έχουμε θεωρήσει ή ότι ανήγγειλαν τη σεξουαλική απελευθέρωση των καιρών μας –για την οποία, ούτως ή άλλως, δεν έχει κάνει και καμιά σύνοψη. Αμφισβητεί όχι μόνο τη καθιερωμένη εικόνα της σεξουαλικής καταπίεσης του 19ου αιώνα αλλά και την ίδια την ιδεολογία της σεξουαλικής απελευθέρωσης: «ας μην νομίζουμε πως λέγοντας ναι στο σεξ, λέμε όχι στην εξουσία».